Doorgaan naar hoofdcontent

Verborgen leven van bomen

Mysterieus mosbos, La Gomera
Mistflarden zweven door het bos. Klauwachtige takken grijpen in elkaar. Groene mantels van mos stijf tegen de takken gedrukt. Aardse geuren vullen de lucht. En dan wordt de stilte doorbroken door een zuchtje wind. Een zacht geluid golft om je heen. De Ents, het bomenvolk van Tolkien, komen in beweging, rukken op op en sluiten je in.


Bomen zijn mysterieus. Ouder dan mensen ooit zullen kunnen worden. Schijnbaar vast geklonken aan hun plekje aarde laten ze de tijd met vallende bladeren langs hun bast naar beneden glijden. Soms tegen de verdrukking in groeiend, soms schijnbaar verslagen maar steeds weer terugkomend. Elk perceeltje wat wij even niet nodig hebben veranderd  in bos. Onze houding tegenover bomen is altijd ambivalent geweest. We slaan ze tegen de vlakte, verbranden ze om akkergrond te krijgen maar tegelijkertijd kunnen we er ook niet zonder. Directe leverancier van voedsel en indirect van broodnodige rust in deze hectische wereld. En onzichtbaar als producent van zuurstof en opslagplaats van miljarden liters water. 

Peter Wohlleben heeft in 2015 letterlijk een boek gevuld met "het verborgen leven van bomen"(in 2016 vertaald door Bonella van Beusekom en uitgegeven door A.W. Bruna Uitgevers). Voor een botanicus zeker een inspirerende titel. Al heel lang weten we dat er meer onder de zon is dan onze beperkte blik kan zien. Bomen die met vluchtige terpenen of etherische oliën aan hun buurman laten weten dat er grote of kleine knagers op komst zijn. Weglopen kan uiteraard niet maar voor chemische defensie is dat ook niet nodig. Volwassen sparren maken het zaailingen zo lastig dat ze alleen maar goed kunnen kiemen op een totaal verrotte boomstomp. In eiken- en beukenbossen zie je vaak complete bataljons jongeren klaar staan om, soms na tientallen jaren, het vaandel over te nemen van een oudere, instortende garde.

Boomlijk, gesneuveld maar nog stoer overeind, Oudemolen

Een hartje, symbool van gevoekens voor ons, voor de boom het sluiten van een wond

Berken, wit om zo opwarming in een koude winter tegen te gaan en vol van anti-virale betuline

Voor communicatie zijn twee partijen nodig die bewust boodschappen versturen of ontvangen. Hierop kan een actie volgen, vrijwel altijd gekleurd door emoties. Peter Wohlleben gebruikt graag menselijke gevoelens om het leven van bomen te beschrijven. Onderlinge hulp om een gewond exemplaar in leven te houden. Het opvoeden van zaailingen of juist het ontsporende alleen op de wereld gevoel als wij een boom buiten zijn bos planten. Pijn die bomen lijden als de bliksem inslaat, takken afgerukt worden, rioolbuizen door zijn wortels geperst worden.

Getekend door het leven met sporen van klimop
Schrijvers gebruiken beeldspraak om hun verhaal te vertellen. Zo moet Wohlleben's boek ook gezien worden. Menselijke gevoelens bestaan niet bij bomen, dat is zelf projectie. Als het bijvoorbeeld gaat over communicatiekanalen noemt hij de hulp van schimmels. Groeiend in een kluwen rond de fijnste haarwortels en voortdurend in contact met de boom. Mineralen en aminozuren doorgevend en suikers ontvangend. Eenkennig zijn ze echter niet. Hun zwamvlok ligt als een netwerk van telefoonkabels door het bos. En dat bomen daarmee met elkaar in contact staan is evident. Bewuste beslissingen en een uitgekiende strategie die bijgestuurd kan worden kennen bomen niet. Maar elke actie lokt wel een reactie uit. We kunnen dat beschrijven, proberen te verklaren maar veel is nog steeds verborgen.

Els met ondergaande zon, Oudemolen
Als we met deze bril op naar Peter Wohlleben's boek kijken is het een absolute aanrader. Zijn ervaring als houtvester en liefhebber van bomen geeft ons een moment om stil te staan bij bomen. Ons te laten aanraken, gevangen in de magie van het grote woud.


Reacties

  1. Prachtig geschreven! Je ziet een boom helemaal door een andere bril. Ook de foto's zijn erg mooi.
    Groetjes, Hilde

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Mooi dat je in deze blog aandacht hebt voor de bomen en het boek van Peter Wohlleben,heb het nog niet gelezen, maar staat op mijn verlanglijstje.
    Prachtige foto's en boeiend verhaal.
    Natuurkieker Coby

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wat een leuk blog, en een boek om even te noteren, want ik ben dol op bomen. Tijdens het wandelen kijk ik naar de bomen, de vormen van de takken,hun wortels en in de herfst geniet ik van de prachtige kleuren. Op een mistige ochtend,lijken de bomen in het bos een groot sprookje.....ja..bomen zijn mooi.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Oranje boomalg

Oranje boomalg, Trentepohlia aurea Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 120 Een boom als leefgemeenschap. Alles is er te vinden, van producent tot consument. Haarwortels, knoppen en bladeren,  elk stukje boom wordt begraasd. Maar kijk eens naar een vierkante centimeter schors. Dan blijkt dat er veel meer plantaardige producenten zijn dan alleen de eik of een vleugelnoot. Eén van de meest bizarre plantjes die op schors groeit is de oranje boomalg. Stampvol worteltjeskleurstof (caroteen) lijkt deze groenalg zijn familie vergeten. Maar haal het oranje er uit en er blijft een draadvormig groen wiertje over. Op o.a. eik vindt het een ideaal biotoop om te groeien. Vergroeid met buitenste schors doet het zijn eerste best om zijn eigen kostje bij elkaar te scharrelen door fotosynthese. Luchtvervuiling had hem bijna de das omgedaan maar net op tijd werd het iets beter in ons overvolle landje. Ook een nauw verwante soort, de Portugese rode alg, breidt zich sterk uit. Niet alle

Alpenvlinders

Tschiertschen, Joch alp Bijna twee uur in de middag, de zon staat hoog aan de hemel. Even op de rug, de ogen dicht, de neus vol bloemengeuren, luisterend naar het klingelen van koeienbellen lager op de helling. Het leven is goed op de alpenweiden boven Tschiertschen. Inner Urden, Mattjischhorn, Jochalp, Ochsenalp, nu zijn het alleen nog maar vakantie herinneringen. Koninginnepage Als de ogen weer open gaan is de lucht vol gefladder. Alles beweegt, kleuren flitsen langs het zwerk. Verdwazing lijkt toe te slaan maar na even knipperen met de ogen kom je weer terug op de berg. Het zijn tientallen, nee honderden vlinders die bezig zijn met hun dagelijkse werkzaamheden. Fladderend van bloem naar bloem voor een slok nectar. Of alleen maar denken aan de verdediging van hun territorium en tegelijkertijd de dames overtuigen van hun uitzonderlijke capaciteiten. Zoals die mooie Koninginnepage die steeds maar weer op het pad ging zitten. Gele Luzernevlinder Zuidelijke luzern

Bloedzuigers, onbekend en bijzonder

Gewone bloedzuiger (Haemopis sanguisuga) met Groene Kikker (Orvelte) Bloedzuigers, alleen het woord al jaagt velen de stuipen op het lijf. Beelden van grote glibberige monsters die met honderden komen opzetten om het laatste druppeltje levensbloed op te zuigen. Voldoende reden om eens naast een boerensloot te gaan zitten en op zoek te gaan naar deze spannende creaturen. Een paar halen met een net zijn vaak al voldoende om enkele te verschalken. Gezoomde clepsine (Hemiclepsis marginata), Kardinge Wat dan vooral opvalt is dat ze wel glibberig zijn maar helemaal niet groot. Enkele centimeters, daar houdt het meestal wel mee op. Dan maar eens proberen of ze nu echt geïnteresseerd zijn in mijn bloed. Even een vinger er voor houden en ze grijpen zich met hun zuigschijf aan mond en achterlijf al snel vast. Maar in plaats van schrapen om door het vel te komen gaan ze alleen maar aan de wandel, terug naar het water.veel van onze Nederlandse bloedzuigers zijn vooral op zoek naar slak